Η επικρατούσα κατάσταση σχετικά με τη χρήση της τεχνολογίας και τις ελλείψεις ψηφιακών δεξιοτήτων στις Κοινωνικές Επιχειρήσεις Ένταξης στην Εργασία (WISEs)

Το παρόν άρθρο εστιάζει στην τεχνολογία, την ψηφιοποίηση και τις ψηφιακές δεξιότητες των Κοινωνικών Επιχειρήσεων Ένταξης στην Εργασία (Κ.Ε.Ε.Ε.) στις 13 χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα B-WISE. Συνοψίζει τα αποτελέσματα 403 δια ζώσης και 175 διαδικτυακών συνεντεύξεων που πραγματοποιήθηκαν στο διάστημα μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου 2021. Για μια πιο ολοκληρωμένη έκθεση (στην Αγγλική γλώσσα), συμβουλευτείτε το κεφάλαιο 7: "Report on trends and challenges for work integration social enterprises (WISEs) in Europe. Current situation of skills gaps, especially in the digital area." («Έκθεση σχετικά με τις τάσεις και τις προκλήσεις των κοινωνικών επιχειρήσεων για την επαγγελματική ένταξη (WISEs) στην Ευρώπη. Τρέχουσα κατάσταση των ελλείψεων σε δεξιότητες, ειδικά στον ψηφιακό τομέα").

Τεχνολογία και Ψηφιοποίηση στις Κ.Ε.Ε.Ε. (WISEs)

Με βάση τα ερωτηματολόγια που συμπληρώθηκαν από τα διευθυντικά στελέχη (π.χ., διευθυντές, συντονιστές τομέων και ειδικοί τεχνολογίας πληροφορικής και επικοινωνίας Τ.Π.Ε.) μπορούμε να συμπεράνουμε ότι:

• Η ψηφιοποίηση των διαδικασιών διαχείρισης (π.χ. υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους και ηλεκτρονική τιμολόγηση) είναι ο βασικότερος τομέας στον οποίο οι Κ.Ε.Ε.Ε. (WISEs) εφαρμόζουν σύγχρονες τεχνολογίες και διαδικασίες ψηφιοποίησης.
• Ο δεύτερος σημαντικός τομέας είναι η ψηφιοποίηση τυποποιημένων διαδικασιών παραγωγής (π.χ. πακέτα λογισμικού ERP-Σύστημα Επιχειρησιακού Σχεδιασμού).
• Επιπλέον, η τεχνολογική αναπροσαρμογή των επιμέρους τομέων εργασίας θεωρείται λιγότερο σημαντική, τόσο στο παρόν, όσο και στο μέλλον.
• Η τεχνητή νοημοσύνη (συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών επεξεργασίας μεγάλου όγκου δεδομένων – big data και της διασύνδεσης συσκευών μέσω διαδικτύου – Internet of Things), οι εφαρμογές ταχείας ανάπτυξης πρωτοτύπων – Rapid Prototyping και οι υποστηρικτικές τεχνολογίες χρησιμοποιούνται σπάνια.
• Oι μεγάλες Κ.Ε.Ε.Ε. (WISEs) WISE επιτυγχάνουν, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, υψηλότερο επίπεδο ψηφιοποίησης. Κατά συνέπεια, η ανάπτυξη και επέκταση αποτελούν σημαντικό παράγοντα για τις Κ.Ε.Ε.Ε. (WISEs) ώστε να επιτευχθούν περαιτέρω βήματα προς την ψηφιοποίηση και την εφαρμογή τεχνολογιών.

Διοικητικά στελέχη: ψηφιακές δεξιότητες, ανάγκες και ελλείψεις

Στις δια ζώσης συνεντεύξεις με τα διοικητικά στελέχη, διερευνήθηκε η χρησιμότητα και το επίπεδο προσόντων στις ψηφιακές δεξιότητες εντός των  Κ.Ε.Ε.Ε. (WISEs) (οι δικές τους ψηφιακές δεξιότητες και εκείνες των συναδέλφων τους με παρόμοιο ρόλο). Σε αυτά τα ερωτηματολόγια διερευνήθηκαν πέντε τομείς ικανοτήτων: (i) η διαχείριση ψηφιακού περιεχομένου και η γνώση διαχείρισης δεδομένων, (ii) η επικοινωνία και συνεργασία μέσω ψηφιακών τεχνολογιών, (iii) η δημιουργία και επεξεργασία ψηφιακού περιεχομένου, (iv) η αντιμετώπιση θεμάτων ασφάλειας σε ψηφιακά περιβάλλοντα, και (v) η επίλυση προβλημάτων ψηφιακής τεχνολογίας. Τα αποτελέσματα της έρευνας ήταν τα ακόλουθα:

• Δεν υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις ανάμεσα στην εκτιμώμενη χρησιμότητα των διερευνώμενων ψηφιακών δεξιοτήτων (πάνω πίνακας) και το επίπεδο των ψηφιακών προσόντων (κάτω πίνακας) για τα διοικητικά στελέχη.
• Σύμφωνα με τα διοικητικά στελέχη, όλοι οι τομείς δεξιοτήτων είναι σημαντικοί για τα διοικητικά στελέχη.
• Το παραπάνω συνδέεται με το πραγματικό επίπεδο των δεξιοτήτων τους.

Υποστηρικτικό Προσωπικό: ψηφιακές δεξιότητες, ανάγκες και ελλείψεις

Για να έχουμε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα των ψηφιακών δεξιοτήτων του υποστηρικτικού προσωπικού (π.χ. υποστηρικτές στην εργασία, εκπαιδευτές), το ερωτηματολόγιο για τα διοικητικά στελέχη περιλάμβανε ένα πεδίο σχετικά με την εκτιμώμενη χρησιμότητα των ψηφιακών δεξιοτήτων και το επίπεδο προσόντων του υποστηρικτικού προσωπικού στην Κ.Ε.Ε.Ε. (WISE) που διοικούν. Από τις απαντήσεις τους προέκυψαν τα ακόλουθα αποτελέσματα:

• Σύμφωνα με τα διευθυντικά στελέχη, οι παρακάτω τομείς δεξιοτήτων είναι οι πιο σημαντικοί για το υποστηρικτικό προσωπικό:
  • διαχείριση ψηφιακού περιεχομένου και ψηφιακών δεδομένων,
  • επικοινωνία και συνεργασία μέσω ψηφιακών τεχνολογιών.
• Σύμφωνα με τα διοικητικά στελέχη, το 9,7% του υποστηρικτικού προσωπικού δεν έχει ψηφιακές δεξιότητες, το 24,7% έχει χαμηλό επίπεδο, το 30,4% βασικό επίπεδο και το 22% πάνω από το βασικό επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων.
• Για τους δύο τομείς δεξιοτήτων που θεωρούνται ως οι πιο σημαντικοί για το υποστηρικτικό προσωπικό, πάνω από το 60% αυτών έχουν ένα επίπεδο προσόντων που χαρακτηρίζεται ως βασικό ή πάνω από το βασικό (δεν υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ της εκτιμώμενης χρησιμότητας και του επιπέδου προσόντων).

Επιπλέον, οι δια ζώσης συνεντεύξεις με το υποστηρικτικό προσωπικό περιλάμβαναν και τη συλλογή πληροφοριών αυτοαξιολόγησης, σχετικά με τη χρήση ψηφιακών δεξιοτήτων στην εργασία και στο σπίτι. Το υποστηρικτικό προσωπικό ρωτήθηκε κατά πόσο χρησιμοποίησε σχετικές ψηφιακές δεξιότητες, τουλάχιστον μία φορά  (στη δουλειά ή στο σπίτι) τους τελευταίους τρεις μήνες. Οι πληροφορίες αυτοαξιολόγησης κάλυψαν έξι κατηγορίες: δεξιότητες πληροφόρησης, δεξιότητες επικοινωνίας, δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων (Α «Βασικό» και Β «Προχωρημένο») και εφαρμογές λογισμικού διαχείρισης περιεχομένου (Α και Β). Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας μπορούμε να αναφέρουμε ότι:

• Το υποστηρικτικό προσωπικό χρησιμοποιεί και χρειάζεται ψηφιακές δεξιότητες τόσο στη δουλειά όσο και στο σπίτι.
• Αν και τόσο η χρήση όσο και η χρησιμότητα των ψηφιακών δεξιοτήτων στην εργασία κρίνονται υψηλές ως προς τη σημαντικότητα, το υποστηρικτικό προσωπικό χρησιμοποιεί περισσότερες ψηφιακές δεξιότητες στο σπίτι.
• Μόνο βασικές και προηγμένες δεξιότητες λογισμικού διαχείρισης περιεχομένου (π.χ. λογισμικό επεξεργασίας κειμένου, λογισμικό υπολογιστικών φύλλων ή λογισμικό για την επεξεργασία φωτογραφιών, βίντεο ή αρχείων ήχου) εφαρμόζονται με αυξημένη συχνότητα στην εργασία.

Εργαζόμενοι με ανάγκες υποστήριξης: ψηφιακές δεξιότητες, ανάγκες και ελλείψεις

Για να χαρτογραφηθούν οι ψηφιακές δεξιότητες των εργαζομένων με ανάγκες υποστήριξης, οι ερωτήσεις που απευθύνθηκαν στους υποστηρικτές περιλάμβαναν μια εκτίμηση σχετικά με τη χρησιμότητα των ψηφιακών δεξιοτήτων και το επίπεδο των ψηφιακών προσόντων  των εργαζομένων στην Κ.Ε.Ε.Ε. (WISE) που εργάζονται. Από τις απαντήσεις τους προέκυψαν τα ακόλουθα αποτελέσματα:

• Συνολικά, σύμφωνα με τους υποστηρικτές, οι ψηφιακές δεξιότητες δεν είναι πολύ σημαντικές για τους εργαζόμενους με ανάγκες υποστήριξης στην εργασία.
• Σύμφωνα με τους υποστηρικτές, οι ακόλουθοι τομείς ικανοτήτων θεωρούνται πιο σημαντικοί για τους εργαζόμενους με ανάγκες υποστήριξης:
  • διαχείριση ψηφιακού περιεχομένου και γνώση διαχείρισης δεδομένων,
  • επικοινωνία και συνεργασία μέσω ψηφιακών τεχνολογιών.
• Σύμφωνα με τους υποστηρικτές, το 13,8% των εργαζομένων με ανάγκες υποστήριξης δεν έχει ψηφιακές δεξιότητες, το 28% έχει χαμηλό επίπεδο, το 24,6% έχει βασικό επίπεδο και το 7,7% πάνω από το βασικό επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων.
• Σύμφωνα με τους υποστηρικτές, δεν υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις ψηφιακών δεξιοτήτων μεταξύ των εργαζομένων με ανάγκες υποστήριξης: η εκτιμώμενη χρησιμότητά τους και το επίπεδο των προσόντων των εργαζομένων συμβαδίζουν.

Οι ερωτήσεις που απευθύνθηκαν στις δια ζώσης συνεντεύξεις, στους εργαζόμενους με ανάγκες υποστήριξης περιλάμβαναν τα ίδια ερωτήματα αυτοαξιολόγησης με αυτά που περιλάμβαναν τα ερωτηματολόγια που απευθύνθηκαν τους υποστηρικτές, καλύπτοντας τις ίδιες έξι κατηγορίες ψηφιακών δεξιοτήτων. Οι εργαζόμενοι με ανάγκες υποστήριξης ρωτήθηκαν κατά πόσο χρησιμοποίησαν σχετικές ψηφιακές δεξιότητες, τουλάχιστον μία φορά  (στην εργασία ή στο σπίτι) τους τελευταίους τρεις μήνες. Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας, μπορούμε να πούμε ότι, συνολικά, οι εργαζόμενοι με ανάγκες υποστήριξης χρησιμοποιούν σημαντικά λιγότερο τις ψηφιακές δεξιότητες στην εργασία από ότι στο σπίτι.

Εκπαίδευση στις ψηφιακές δεξιότητες

• Οι περισσότερες Κ.Ε.Ε.Ε. (WISEs) που συμμετείχαν στην έρευνα, δεν παρέχουν οι ίδιες εκπαίδευση σε ψηφιακές δεξιότητες. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες εξαιρέσεις: περισσότερες από το 50% των Κ.Ε.Ε.Ε. (WISEs) που συμμετείχαν από την Αυστρία, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ολλανδία, οργανώνουν οι ίδιες εκπαιδευτικά προγράμματα κατάρτισης σε ψηφιακές δεξιότητες.
• Όσο μεγαλύτερες είναι οι Κ.Ε.Ε.Ε. (WISEs), τόσο πιο πιθανό είναι να παρέχουν εκπαίδευση σε ψηφιακές δεξιότητες.
• Μεταξύ των τριών ομάδων-στόχων, οι κύριοι ωφελούμενοι από τις πρωτοβουλίες κατάρτισης σε ψηφιακές δεξιότητες είναι τα διοικητικά στελέχη, ενώ η συμμετοχή των εργαζομένων με ανάγκες υποστήριξης σε δραστηριότητες κατάρτισης που στοχεύουν στη βελτίωση της επάρκειάς τους στις ψηφιακές δεξιότητες είναι χαμηλότερη.
• Το γεγονός ότι το επίπεδο προσόντων στις ψηφιακές δεξιότητες είναι υψηλό για τα διοικητικά στελέχη, δείχνει ότι οι μέχρι τώρα πρωτοβουλίες κατάρτισης ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους.
• Συνολικά, ένα περιορισμένο ποσοστό των Κ.Ε.Ε.Ε. (WISEs) που ερωτήθηκαν (16,9%) έχει δημιουργήσει συνεργασίες με άλλους τοπικούς/περιφερειακούς οργανισμούς για την προώθηση εξωτερικών ευκαιριών κατάρτισης για τους εργαζόμενους με ανάγκες υποστήριξης.

Ψηφιακές δεξιότητες, ανάγκες, ελλείψεις και κατάρτιση: συμπεράσματα

• Σχετικά με τις ψηφιακές δεξιότητες, δεν υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ της εκτιμώμενης χρησιμότητας των ψηφιακών δεξιοτήτων και του επιπέδου των προσόντων σε αυτές για τις τρεις ομάδες-στόχους.
• Τα διοικητικά στελέχη χρειάζονται περισσότερες ψηφιακές δεξιότητες στην εργασία τους και συνεπώς υπάρχουν περισσότερες ενέργειες κατάρτισης που στοχεύουν σε αυτούς. Αυτές οι ενέργειες ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους, δεδομένου ότι το επίπεδο των προσόντων τους στις ψηφιακές δεξιότητες ταιριάζει με την εκτιμώμενη χρησιμότητα των δεξιοτήτων αυτών για την εργασία τους.
• Οι υποστηρικτές χρειάζονται ψηφιακές δεξιότητες σε έναν ορισμένο βαθμό και το επίπεδο των προσόντων τους θεωρείται βασικό ή πάνω από το βασικό για τις δεξιότητες που χρειάζονται περισσότερο.
• Τέλος, μπορεί να σημειωθεί ότι οι εργαζόμενοι με ανάγκες υποστήριξης χρειάζονται ελάχιστες ψηφιακές δεξιότητες στην εργασία και αυτό ταιριάζει επίσης με το επίπεδο των προσόντων τους. Επιπλέον, υπάρχουν λίγες ενέργειες κατάρτισης για εργαζόμενους με ανάγκες υποστήριξης. Οι εργαζόμενοι δεν χρειάζονται ψηφιακές δεξιότητες στην εργασία, αλλά η αυτοαξιολόγηση δείχνει ότι χρησιμοποιούν ψηφιακές δεξιότητες στο σπίτι. Αυτό εγείρει το ερώτημα εάν οι Κ.Ε.Ε.Ε. (WISEs) θα πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στην ανάγκη για απόκτηση και ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων σε άλλα πλαίσια, εκτός του εργασιακού περιβάλλοντος.